مجله اینترنتی مــد مجله اینترنتی مد و فشن و اخبار روز دنیا 
شاید این مطالب برایتان مفید باشد
جندی شاپور از مهمترین کانون دانش ورزی، پزشکی و فلسفه در جهان باستان بود که به علت پیوند دانش پزشکی ایرانی با کشورهای دیگر و تربیت دانشجویان متعدد به عنوان نخستین دانشگاه بین المللی از آن یاد می شد و اینگونه تاثیر فراوانی بر علم و دانش اندیشمندان و بزرگان نامی آن روزگار گذاشت.
به گزارش دنیای مدولباس؛ شکل گیری تمدن های مهم در فلات ایران در دوره های مختلف تاریخی، باعث شده تا در گزارش های مورخان، سیاحان و جغرافیدانان همواره از شکوه و عظمت شهرهای ایرانی با نقش های متفاوت سیاسی، فرهنگی، اقتصادی در عصر خود یاد شود اما در این میان جندی شاپور ویژگی خاصی دارد که نه تنها در تاریخ ایران بلکه در جهان منحصر به فرد است و آن جایگاه علمی این شهر به خصوص از بُعد پزشکی به شمار می رود.
**نام جندی شاپور
جندی شاپور در متون تاریخی با نام های «به از اندیوشاپور، به آن اندیو شاپور، وندو شاور، جندی سابور، نیلاط و نیلاب و شاپور‌گرد» به کار می رود. مورخان درباره نامگذاری این شهر دلیل های مختلفی به کار می برند. برخی «جُند» را به معنای «صاحب قریه، جستن و ارتش» در نظر گرفته و بعضی عنوان هایی چون بیل، بت لاپت، نیلاط یا نیلاب را در ذیل جندی شاپور مطرح کرده اند.
بر پایه روایت های تاریخی آنچه از انگیزه ساخت این شهر به وسیله شاپور بر می آید این است که شاپور اول ساسانی برای اسکان اسیران رومی این شهر را ایجاد کرد و از همین رو نام آن را «وه انتیوک شاپور یا وه اندوه شاه پوهر» یعنی شهر شاپور که بهتر از انطاکیه است، گذاشت. بعدها این واژه به وندی شاپور و گندی شاپور و در دوره اسلامی به جندی شاپور معروف شد.
با توجه به منابع تاریخی و جغرافیایی شهر جندی شاپور در خوزیان یا خوزستان واقع بود و آن را در ردیف یکی از ولایت های مهم خوزستان به شمار آورده اند. «ابن واضح» جغرافیدان در ارتباط با شهرهای ایالت های مختلف ایران، جندی شاپور را از شهرهای مهم اهواز می داند.
یاقوت حموی جغرافیدان در این باره می نویسد: «جُندی شاهپور یکی از شهرهای خوزستان است.» همچنین مجمل التواریخ و القصص تنها به واقع شدن جندی شاپور در خوزستان اشاره می کند و می نویسد: «اندیوشاپور، جندیوشاپور است از خوزستان».
**جندی شاپور و مراکز علمی جهان در دوره باستان
جندی شاپور به دستور «شاپور اول» ساسانی به مناسبت پیروزی او بر «والریانوس» امپراطوز روم ساخته شد. نیم سده بعد، «شاپور دوم» آنجا را پایتخت خود قرار داد و بر توسعه همه جانبه آن همت گماشت. او هنگامی که «زنو» امپراطور روم مرکز علمی بزرگ شهر «رها» را تعطیل کرد، دانشمندان نسطوری(شاخه‌ای از مسیحیت) آنجا را با آغوش باز پذیرفت و پزشکان آن را به جندی شاپور فرستاد. این مهاجرت در انتقال میراث فرهنگی یونان به این شهر اهمیت به سزایی داشت.
«خسرو انوشیروان» نیز علاقه زیادی به علوم و دانشمندان داشت. بنابراین اهتمامی در توسعه مدرسه پزشکی و بیمارستان جندی شاپور به خرج داد. او پزشکان یونانی و رومی را برای آموزش و پژوهش به جندی شاپور دعوت کرد و «بروزیه» پزشک نامدار ایران را برای آموختن طب سنتی هند به آن دیار فرستاد. همچنین زمانی که دانشگاه آتن در دوره «ژوستیتین» امپراتور روم تعطیل شد، دانشمندان آن را پذیرفت. در حقیقت میراث فرهنگی خاور و باختر را در جندی شاپور در کنار هم قرار داد. همچنین در همین زمان تشکیلات منظمی برای امور پزشکی و پزشکان تدوین و درجات علمی پزشکان طبقه بندی شد.
در زمان خسروانوشیروان با ایجاد نهضت علمی و فرهنگی و برقراری ارتباط فرهنگی میان ایران و دیگر کشورها، متون پزشکی زیادی به فارسی میانه ترجمه شد. در همین زمان هفت پزشک یونانی به جندی شاپور آمدند و به تحقیق و تفحص پرداختند. همچنین مجالس و مناظره های علمی با حضور اندیشمندان به ویژه پزشکان این مرکز علمی برگزار شد که افزایش روزافزون توان علمی این مرکز و جذب اندیشمندان آن روز جهان را به همراه داشت.
آوازه جندی شاپور به جایی رسید که دانش پژوهان از سرزمین های مختلف به آنجا روی آوردند و علم فراسوی مرزهای سیاسی و قومی در این دانشگاه روز به روز شکوفاتر شد. بدین ترتیب دانشگاه پزشکی جندی شاپور با پیوند دانش پزشکی ایرانی، هندی، یونانی، سریانی و پذیرش و تربیت دانشجویان متعدد از چهار گوشه جهان به نوعی نخستین دانشگاه بین المللی محسوب می شد که میراث آن تا مدت ها بر دانش پزشکی و تربیت پزشکان نامی همچون ابن سینا و… مشهود بود.
**جندی شاپور در دوره اسلامی
همزمان با طلوع اسلام، جندی شاپور در اوج شکوه و شهرت بود و به عنوان بزرگترین مرکز پزشکی جهان باستان به فعالیت علمی خود ادامه می داد. در این دوره مدرسه و بیمارستان آن آسیبی ندید و هیچ فردی متعرض آن نشد اما از این پس مرکز علمی و درمانی جندی شاپور که از کمک و حمایت دولت ایران محروم مانده بود، می‌بایست به تنهایی و تنها با کوشش پزشکان، استادان، کارکنان و مردم فعالیت خود می پرداخت.
بنابراین بیمارستان و مدرسه جندی شاپور در دوره اسلامی نیز به حیات خود ادامه داد و به عنوان موثرترین عامل پیدایش و شکوفایی دانش در قلمرو اسلام قلمداد شد به گونه‌ای که طب عصر اسلامی را برخاسته از سنت طبی جندی شاپور و ساخته پزشکان برجسته و شاگردان این مرکز طبی می دانند.
از طریق همین پزشکان و شاگردان بود که انواع اصطلاحات دارویی، طب ایرانی، سریانی و هندی در طب اسلامی رواج پیدا کرد و به جهان اسلام راه یافت.
جندی شاپور در انتقال دانش به حوزه فرهنگ اسلامی بسیار موثر بود که سده ها از مراکز واقعی علمی و عملی و جایگاه مواجهه و آمیزش اندیشه های دانشمندان شرق و غرب جهان به شمار می رفت چنانکه اعراب پس از ظهور اسلام با ایدئولوژی پذیری از این مکتب، بیمارستان هایی در دیگر قلمروها تاسیس کردند.
پس از ظهور خلافت عباسی وضع علمی جندی شاپور براثر هجرت پزشکان این دانشگاه به بغداد دگرگون شد. آنها به خواست خلفای عباسی برای برآوردن نیازهای درمانی پایتخت به آنجا می رفتند و همین هجرت ها، سکونت ها و دیگر عوامل باعث افول جندی شاپور شد.
با وجود رکود جندی‌شاپور و از میان رفتن آثار ظاهری آن، نفوذ معنوی این مرکز علمی در تمام دوره‌های اسلامی به خوبی مشهود است زیرا دانشکده پزشکی و بیمارستان آن به منزله پایه و اساسی برای مؤسسه های مشابه اسلامی آن قرار گرفت.
**آموزش پزشکی در جندی شاپور
از ویژگی های بیمارستان های اسلامی که به پیروی از جندی شاپور رواج یافت و شاید بتوان گفت روش آموزش پزشکی امروزی نیز است، آموزش های طبی در بیمارستان بود. در جندی شاپور هنگامی که پزشک بیماران را معاینه می کرد، شاگردان نیز اطراف او به معاینه می پرداختند تا به اصول معاینه و تشخیص علایم، آثار و عوارض بیماری آشنا شوند و کیفیت تجویز دارو، مقدار و طریق به کار بردن آن را بیاموزند. پس از سرکشی به بیماران، پزشک در محل ویژه ای می‌نشست و به بحث درباره مسایل پزشکی می پرداخت. گاهی نیز از روی کتاب بحث می شد؛ یعنی قسمتی از یک کتاب طبی را می خواندند و درباره یکی از موضوع های پزشکی به بحث آزاد می پرداختند.
هرگاه دانشجو، موضوعی نظری و عملی را به تشخیص استاد فرا می گرفت و مهارت می یافت، از او امتحان گرفته می شد و در نهایت از پزشکان و رییس بیمارستان اجازه طبابت می گرفت.
**سخن پایانی
بیمارستان و مدرسه جندی شاپور در تاریخ فرهنگی ایران زمین اهمیت بسیار دارد. به گونه ای که این مرکز علمی در انتقال دانش پزشکی یونانی، ایرانی و هندی به عالم اسلام سهم فراوانی داشته است. این نهاد دارای ویژگی هایی همچون تولید و ترویج علم در شاخه‌های پزشکی، داروشناسی، ریاضیات، نجوم، فلسفه و … است که با حضور عالمان با عقاید فکری و عقیدتی متفاوت از تمام نقاط جهان به فعالیت پرداخت. جندی شاپور دارای کتابخانه‌ای بزرگ و مملو از آثار گوناگون در حوزه‌های دانشی به زبان‌های چندگانه پهلوی، سریانی، یونانی و سانسکریت بود که اکنون نیز دانشگاه‌های پیشرفته و سازمان‌های فرهنگی همچون یونسکو به آن توجه دارند که این مهم نشان دهنده خردمداری، صلح‌اندیشی، اصالت و پرهیز ایرانیان از جزم‌اندیشی است.
اگرچه پزشکی در دانشگاه جندی شاپور نقش محوری را داشته است اما در احیای این مرکز بزرگ علمی و با سابقه نباید از علوم دیگر نیز غافل شد. با چنین پیشینه تاریخی؛ مسوولیت، رسالت و مأموریت امروز جامعه علمی کشور این است که در تحقق اهدافی چون تولید و ترویج علم، حرکت در مرزهای دانش و نیل به توسعه علمی و پایدار در عرصه‌های فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و زیست‌محیطی تلاش کنند. از این رو لزوم احیای دوباره این سنت فرهنگی بالنده با هدف گفت وگوی فرهنگی میان شرق و غرب امری ضروری و اجتناب ناپذیر به شمار می رود.
